تاثير کود هاي شيميايي و سموم دفع آفات بر کيفيت محصولات کشاورزي و خاک سالانه 800 ميليارد تومان يارانه براي کودهاي سرطان زا پرداخت مي شود.

استفاده بيش از حد سموم دفع آفات و کودهاي شيميايي در زمين هاي کشاورزي باقي ماندن اين ترکيبات وعناصر خطرناک در ميوه جات و سبزي ها باعث افزايش نگران کننده آمار ابتلا به سرطان وطيف گسترده اي از بيماريهاي خطرناک از نارسايي هاي کليه گرفته تا پارکينسون شده است .

دکتر محمد جعفرملکوتي،عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت مدرس دارنده مقام نخست کشاورزي آکادمي علوم جهان سوم و متخصص کود،ضمن هشدار در اين مورد مي گويد :

وجود ميوه ها وسبزيجات به ظاهر درشتي فاقدطعم وخاصيت هاي چند دهه پيش خود است،ناشي از استفاده بي رويه کودهاي شيميايي وسموم دفع آفات وباقي ماندن ترکيبات آنها در محصولات مي باشد.وي مي افزايد:يارانه 800 ميلياردتوماني دولت به کود و سموم دفع آفات درحقيقت دادن يارانه به يک سم مهلک ومخاطره انگيز براي سلامت جامعه است.به گفته وي با اطمينان مي توان اذعان داشت که بسياري از ميوه جات وسبزيجات آلوده به نيترات وکادميوم به عنوان 2 عامل بيماري زاو سرطان زاست.اين در حالي است که قانون مصوب سال 78 براي دادن يارانه به کودهاي آلي که ضرري براي انسان ومحيط زيست ندارد هنوز اجرايي نشده است. دکتر مسعود تجريشي مدير دفتر مطالعات آب و محيط زيست دانشگاه صنعتي شريف ،استفاده ازکودهاي آلي ،ارگانيک وکمپوست را راه حل رهايي از اين بحران عنوان مي کند ومي گويد :

مصرف يک سوم سموم دفع آفات در شمال کشور باعث افزايش 3 برابري سرطان روده در اين منطقه شده است . دکتر ملکوتي مي گويد:متاسفانه در کشور ماميزان مصرف کود در بخش کشاورزي بسيار بالا وسالانه حدود 5/4 ميليون تن است که 87 درصد آن را کودهاي اوره-فسفره تشکيل مي دهد؛ استفاده زياد ازاين کودها به دليل داشتن کادميوم ونيترات،باعث سرطان زايي مي شود.ودر واقع اين عناصر وترکيبات جذب سبزيجات وبه ويژه سبزيجات غده اي مثل سيب زميني مي شود.

به عنوان نمونه غلظت نيترات در سيب زميني وپياز بايد 50 ميلي گرم در هر کيلو گرم وزن تازه (وزن محصول بالافاصله پس از برداشت)باشد ولي متاسفانه ميزان کادميوم ونيترات در اغلب اوقات بسيار بيشتر از سظح استاندارد است.

دکتر ملکوتي بزرگ بودن بيش از حد سيب زميني ها را يکي از نشانه هاي بالا بودن نيترات در آن عنوان مي کند و توضيح مي دهد :هر کيلو گرم سيب زميني به طور متوسط بايد در برگيرنده حدود 8 عدد سيب زميني باشد؛ولي در اغلب سيب زميني ها خيلي درشت است و از سوي ديگر رنگ آن ها شفاف نيست .

اين ها همه آثار ناشي از وجود ميزان بالاي نيترات در سيب زميني است.

وي که مدتي رياست موسسه تحقيقات خاک وآب را برعهده داشته است ،وي در ادامه مي افزايد:ما به معاونت ترويج کشاورزي توصيه کرديم که در انتخاب توليد کننده نمونه تنها کميت وميزان برداشت در هکتار را در نظر نگيرند بلکه کميت را در کنار کيفيت بسنجدو براساس آن کشاورز نمونه را انتخاب کنند.حتي ما پيشنهاد سنجش رايگان کيفيت سبزيجات را با ارزيابي ميزان کادميوم ونيترات در آن ها داده بوديم اما در کمال تاسف هيچ توجهي به پيشنهاد هاي ما نشد.غلظت استاندارد کادميوم در سيب زميني بايد زير 2 دهم ميلي گرم در يک کيلو گرم وزن تازه (وزن محصول بلافاصله پس از برداشت)باشد ولي متاسفانه اکثر اوقات ،بيشتر از اين مقدار است.به دليل استفاده بيش از حد کودهاي شيمياي اوره –فسفره در بخش کشاورزي ،ميزان نيترات وکادميوم موجود در سبزيجات واز جمله سيب زميني در اکثر مواقع بيشتر از حد استاندارد است.به گفته عضوهيئت علمي دانشگاه تربيت مدرس ، تا سال 80 فرهنگ بهينه استفاده از کود تاحدودي جا افتاده بود ولي چون در حال حاضر دولت فقط به کود اوره –فسفره يارانه مي دهد ،ميزان مصرف بي رويه اين کود افزايش يافته واين ترکيبات شيميايي اکنون تبديل به بزرگ ترين سم مهلک جامعه ماشده است. در بازار بين المللي،کود اوره-فسفره کيلويي 400 تومان است که دولت آن را به قيمت 50 تومان در اختيار کشاورزان قرار مي دهد،به اعتقاد ما دولت بايد يارانه کود را به طور کامل حذف و اين هزينه را صرف توليد بهتر وباکيفيت تر محصول کند. کشاورزان ما فقط به افزايش محصول در هکتار از طريق استفاده بيش از حد از کودهاي شيميايي،فکر مي کنند و به کمبود ريز مغذي ها،طعم،کيفيت،ماندگاري وخوش خوراکي سبزيجات وميوه جات توجهي ندارند. وي دليل طعم نامناسب بعضي ميوه جات وسبزيجات را باقي ماندن سموم وکودهاي شيميايي در آن عنوان مي کند

ومي گويد:با افزايش مصرف اين سموم وکودها،آنتي اکسيدان هاي ميوه جات وسبزيجات کاهش مي يابد،ازاين رو محصولات کشاورزي بدون طعم وخاصيت مي شود.به عنوان مثال هنگامي که سيبي را گاز مي زنيد،به سرعت کدر مي شود يا خيار ديگر طعم واقعي وقديمي خودرا ندارد ،چون به ويژه در خيارهاي گلخانه اي که از سموم دفع آفات استفاده مي کنندبايد 21 روز بگذرد تا اثر سم ازبين برود ولي کشاورزان براي اين که خيارهاي کوچک را وارد بازار کنند تنها 9 روز پس از سم پاشي آن ها را مي چينند،به طور کلي سبزيجات وميوه جات قابليت جذب سموم را درسطح بسيار بالا دارد ،به همين دليل موقع خريد به عنوان مثال سعي کنيد قسمت بالايي پياز (محل خروج جوانه پياز)بسيار باريک باشد يا سيب زميني داراي اندازه اي متوسط ورنگ روشن باشد. دکتر ملکوتي مي گويد:دولت بايد به کودهاي زيستي وآلي وکودهاي گوگردي يارانه دهد.همچنين بايد آزمايشگاه هاي خاک متعدد در نزديکي مزارع احداث کند تا ميزان بقاياي سموم وکودهاي شيميايي در ميوه جات وسبزيجات ونيز خاک به طور دائم اندازه گيري شود.مي توان با اصلاح کود وغني کردن خاک به محيط زيست وسلامت جامعه کمک کرد.در واقع يکي از دلايل اصلي بروز بيماري هاي جديد وانواع سرطان ها همين باقي مانده سموم وکودهادر محصولات کشاورزي ومصرف آن هاست.

وي مي افزايد :با وجود آن که در آمد ملي مابالا است ،ولي رتبه سلامت وبهداشت جامعه ما 3 رقمي است. به گفته دکتر ملکوتي،يارانه کود هدفمند نيست؛دولت سالانه 800 ميلياردتومان يارانه مي دهد که در حقيقت يارانه اي به مواد خطرناک وسموم مهلک براي سلامت جامعه است .

وي يادآور مي شود؛سال 78 قانوني براي دادن يارانه به کودهاي آلي به تصويب رسيد ولي اجرايي نشد،در حالي که کود کمپوست پس از مخلوط کردن گوگرد بهترين کود ارگانيک براي خاک هاي ماست اما مسئولا ن کمترين توجهي به ضرورت به کار گيري اين کود نمي کنند.

دکتر مسعود تجريشي ،عضو هيئت علمي ومدير دفتر مطالعات آب ومحيط زيست دانشگاه صنعتي شريف ،در مورد مضرات کودهاي شيمياي به خراسان مي گويد:

کودهاي شيميايي باعث آلوده شدن آب هاي زير زميني وپوک شدن خاک مي شود،در نتيجه سال به سال حاصلخيزي خاک از بين مي رود ولي کودهاي آلي مثل حيواني وکمپوست علاوه بر بالا بردن سطح سلامت جامعه ،باعث حاصلخيزي خاک نيزمي شود .

وي مي گويد:70تا80 در صد زباله هاي توليد شد در شهرها داراي مواد آلي است که مي تواند کمپوست شود.در حال حاضربسياري از کشورهاي پيشرفته به سمت جايگزين کردن کودهاي شيمياي از طريق کودهاي آلي وارگانيک رفته اند ،ولي چون در کشور ما حساسيت لازم در اين زمينه به دليل ناآگاهي مردم وکشاورزان وجودندارد،مسئولان هم خود را ملزم به ترويج کودهاي ارگانيک ومبارزه بيولوژيک نمي بينند.

وي در ادامه هشدار مي دهد:سرطان هاي روده در ايران به نحو خطرناکي افزايش يافته و دراستان مازندارن 3 برابر ديگر نقاط کشور است،چون يک سوم سموم دفع آفات کشور دراين ناحيه مصرف مي شود.کادميوم موجود در سبزي ها باعث نارسايي شديد کليه وبروز سرطان مي شود.دکتر تجريشي مي افزايد:سرمايه گذاري براي مبارزه بيولوژيک با آفات گياهي وکشت ارگانيک(با کودهاي طبيعي وآلي)در حقيقت نوعي سرمايه گذاري براي پيشگيري از بيماري هاي خطرناک وصعب العلاجي همچون سرطان است محققان انگليسي دريافته اند که قرار گرفتن در معرض حشره کش هاو سموم دفع آفات ونيز مصرف ميوه جات وسبزيجات حاوي بقاياي اين سموم ،خطر ابتلا به پارکينسون را به ميزان 93درصد افزايش مي دهد.

دکتر سروش مدبري ،مدير کل دفتر بررسي آلودگي آب وخاک سازمان حفاظت از محيط زيست،مي گويد:هر چند وزارت بهداشت ممکن است وجود هر گونه آلودگي حاصل از کودها وسموم شيميايي را در ميوه جات ومحصولات رد کند،ولي نمي توان منکر اين واقعيت شد.هر چند مطالعات جامعي در اين زمينه در کشور صورت نگرفته است ولي با توجه به مصرف بي رويه سموم وکودهاي شيميايي نمي توان وجود اين آلودگي ها را رد کرد .

وي مي گويد:کشورهاي اتريش،ايتاليا وآلمان با وجود وسعت کمي که دارند با لغ بر 800 هزار هکتار از محصولات کشاورزي شان حاصل کشت ارگانيک است.حال بايد از مسئولان وزارت کشاورزي پرسيد که چرادر ترويج کشت ارگانيک و مبارزه بيولوژيک موفق عمل نکرده اند .به گفته دکتر مدبري،به طور متوسط در کشور روزانه هر نفر 750 گرم زباله توليد مي کند که 80 در صد آن آلي است که جداسازي صحيح زباله وتبديل آن به کمپوست مي تواند تاثير بسيار زيادي در برطرف کردن آلودگي هاي حاصل از استفاده از کودهاي شيميايي وسموم دفع آفات داشته باشد.

دکتر غلامرضا ميرکي،مديرگروه محيط زيست وزارت جهاد کشاورزي نيزدرمورد باقي ماندن سموم در ميوه جات وسبزيجات مي گويد:با گذشت حدود 38 سال براي اولين بار ،ميزان مجاز بقاياي سموم در محصولات کشاورزي وباغي براي حدود 250 ترکيب سمي تدوين وبه موسسه استاندارد ارائه شد ولي بيشتر از يک سال است که هنوز تبديل به استاندارد اجباري ملي نشده است.

دکتر ميرکي مي افزايد :براساس ماده 28 آيين نامه اجرايي قانون حفظ نباتات،وزارت بهداشت بايد باقي مانده سموم در محصولات کشاورزي عرضه شده براي فروش را اندازه گيري کند ودر صورت وجود باقي مانده سموم ناشي از کودهاي شيميايي وسموم دفع آفات در محصول ،مسئله را به شهرداري اعلام ومحصول را نابود کند،درحالي که چنين کاري صورت نمي گيرد ،اين امر نشان دهنده اين است که وزارت بهداشت به سلامت غذا اهميت نمي دهد.در بحث کودهاي شيميايي وسموم دفع آفات بايد وزارت بهداشت وسازمان حفاظت محيط زيست به طور جدي وارد شوند.با توجه به مصرف بي رويه کود وسموم دفع آفات وعمل نکردن سازمان ها ونهادهاي ذي ربط به وظيفه و مسئوليت خود در اين زمينه ، سازمان بازرسي کل کشور بايد نظارت بيشتري اعمال ودستگاه هاي متخلف را مجازات کند،چون اين موضوع ارتباط مستقيم با سلامت جامعه دارد.

اين متخصص مديريت محيط زيست و ايمني يادآور مي شود:در حال حاضر حتي دستگاه هايي در داخل کشور براي اندازه گيري ميزان سموم و مواد شميميايي باقي مانده در محصولات کشاورزي ساخته شده است که مي توان به صورت سرزده به مزارع رفت وميزان سموم در محصولات را با آن ابزار سنجيد اما متاسفانه در حال حاضر حتي اين کار ساده و کم هزينه نيز انجام نمي شود،چون برخي مسئولان معتقدند بايد محصول را نمونه برداري کرد وسپس با انتقال به آزمايشگاه ها وانجام آزمايش ،ميزان سموم را در آن تعيين کرد که اين کار چند روز طول مي کشد و طي انجام اين فرآيند ،محصول کشاورزي به ويژه آن دسته از محصولاتي که بايد تازه مصرف شود وارد بازار شده وبه دست مصرف کننده رسيده است.